گذشتن از کنار شیرینیهای رنگارنگ و شکلاتهای هوسانگیز و نخوردن آنها کار خیلی سختی است. بخصوص زمانی که احساس میکنید دلتان فقط یک خوراکی شیرین میخواهد؛ مهم نیست چه نوع خوراکی را انتخاب میکنید، چون فقط طعم شیرین آن برایتان مهم است؛ گز، سوهان، شکلات، آبنبات، بستنی، شیرینی و… همه دوستداشتنی و لذیذند.
البته اغلب انسانها طعم شیرین را دوست دارند و به همین دلیل از خوردن مواد غذایی شیرین لذت میبرند، ولی در این میان گروهی هستند که به خوردن اینگونه مواد وابسته شدهاند.
میترا زراتی، کارشناس تغذیه درباره علل گرایش افراد به مواد غذایی شیرین توضیح میدهد: ذائقه افراد از دوران جنینی شکل میگیرد؛ به این معنی که اگر مادر در دوران بارداری تمایل داشته باشد بیشتر از شیرینیجات یا ترشیجات استفاده کند، از همان دوران این ذائقه در کودک در حال شکلگیری است.
به گفته وی، پس از این مرحله در فاصله دو تا سه سال اول زندگی که کودک تحت تاثیر محیط و بخصوص الگوهای غذایی پدر و مادر است، عادات غذایی او مشخص میشود و شکل میگیرد.
البته نکته جالب توجه این است که کودک پس از تولد هیچ تجربهای از طعمهای متفاوت یعنی شوری، شیرینی و ترشی ندارد و به همین دلیل شکلگیری ذائقه او به رفتار پدر و مادر و عادتهای غذایی آنها بستگی دارد. به عنوان مثال اگر پدر و مادر بیشتر از مواد غذایی شیرین استفاده کنند، کودک نیز تا دوران بزرگسالی این عادت را خواهد داشت.
زراتی با اشاره به اینکه افراد در شرایطی خاص ممکن است به مصرف برخی مواد غذایی تمایل پیدا کنند، توضیح میدهد: افرادی که دچار اختلالات خوردن مانند پرخوری عصبی یا بیاشتهایی عصبی هستند، در مواقعی خاص تمایل بیشتری به مصرف برخی از مواد غذایی مانند شیرینیها دارند.
به گفته وی، کسانی که به افسردگی مبتلا هستند، گرایش بیشتری به مصرف مواد غذایی شیرین دارند و شیرینیهای مختلف را مصرف میکنند تا شاید حالشان بهتر شود. البته این مساله از نظر علمی نیز قابل تایید است، چون با مصرف مواد غذایی شیرین، هورمون سروتونین در بدن افزایش مییابد که موجب شادی فرد میشود.
به همین دلیل از گذشته در مراسم سوگواری و عزاداری نیز شیرینی مصرف میکردند تا با افزایش این هورمونها باعث آرامش فرد شوند.
زراتی به اثر تغییرات هورمونی در این مورد اشاره میکند و میگوید: خیلی از خانمها در دوران بارداری تمایل بیشتری به مصرف شیرینیجات پیدا میکنند و در مقابل از مواد غذایی خاصی مانند گوشت بدشان میآید. در دوران عادت ماهیانه نیز بسیاری از خانمها به دلیل تغییرات هورمونی، گرایش بیشتری به خوردن شیرینی دارند. به همین دلیل مهم است افراد نسبت به این موضوع آگاهی کافی داشته باشند و بدانند تغییرات هورمونی سبب ایجاد چنین وضعیتی میشود.
دردسرهای مصرف شیرینی
همه ما کم یا زیاد درباره مضرات مصرف شیرینی شنیدهایم و میدانیم نباید در مصرف مواد غذایی شیرین افراط کرد، اما خیلی از افراد تصور میکنند خوردن شیرینی و شکلات فقط باعث چاقی و اضافه وزن میشود و به همین دلیل کسانی که با این مشکل روبهرو نیستند، با خیال راحت این مواد را میخورند.
میترا زراتی ضمن بیان این مطلب که مصرف بیش از حد شیرینیها مشکلاتی جدی برای افراد ایجاد میکند، میگوید: خیلی از افرادی که به صورت ژنتیکی چاق نمیشوند و وزنشان چندان افزایش نمییابد، با خیال راحت شیرینی و شکلات میخورند و تصور میکنند هیچ مشکلی برای آنها پیش نمیآید.
در حالی که این طرز فکر بسیار اشتباه است و این افراد باید بدانند با اینکه مصرف شیرینی موجب چاقی آنها نمیشود، اما در بدنشان به چربی تبدیل خواهد شد.
بنابراین مصرف شیرینیها از یک طرف باعث چاقی و اضافه وزن میشود، از سوی دیگر قند خون را افزایش میدهد و در کنار اینها باعث تجمع چربی در کبد، بروز کبد چرب و بالا رفتن میزان چربی خون نیز میشود.
به گفته این کارشناس ارشد تغذیه، بروز مشکلات قلبی ـ عروقی ناشی از مصرف بیش از حد شیرینیجات را نیز نباید نادیده گرفت؛ این مساله میتواند باعث لخته شدن خون در عروق شود و مشکلات تصلب شرایین را ایجاد کند.
مقابله با شیرینی و شکلات
یادمان باشد تمایل به مصرف شیرینی و شکلات و وابسته شدن به آنها دردسرساز است و نمیتوان براحتی از این عادت نجات یافت. اما برای حفظ سلامت و تغییر الگوهای غذایی، حتماً باید کاری انجام دهیم؛ کاری که گرچه سخت است، اما ارزش امتحان کردن دارد.
زراتی در این باره توضیح میدهد: پیش از هر چیز فراموش نکنید شما باید پزشک خودتان باشید و برای حفظ سلامت خود تلاش کنید بنابراین، با خودتان قرار بگذارید و بگویید باید مصرف شیرینیها را کاهش دهم. نخریدن و نگهداری نکردن شیرینی و شکلات در خانه یکی از شیوههای موثر برای کاهش مصرف مواد غذایی شیرین است. در واقع، باید دقت داشته باشید اگر یک روز از مواد غذایی شیرین استفاده کنید، فردای آن روز بیشتر به طعم شیرینی عادت میکنید و در نتیجه حتماً باید دوباره آن را مصرف کنید.
اگر گرسنهاید، شکلات نخورید
اگر شما هم هنگام گرسنگی یا سردرد عادت دارید شکلات بخورید تا حالتان بهتر شود، بهتر است بدانید این کار اشتباه است. به این شیوه، ابتدا احساس میکنید سیر شدهاید و حالتان بهتر است، ولی پس از مدتی با شدت بیشتری احساس گرسنگی را تجربه خواهید کرد. زراتی در این زمینه توضیح میدهد: قندهای ساده، سبب افزایش قند خون و در نتیجه ترشح انسولین میشود. بنابراین کاملاً طبیعی است ناگهان قند خون افت کند. در نتیجه فرد گرایش بیشتری به مصرف شیرینی و مواد غذایی دیگر پیدا میکند.
به گفته وی، بهتر است به جای مصرف شیرینیها که باعث نوسانات نامناسب قند خون میشود از میوههای خشک، توت، انجیر و خرما استفاده کنید که هم فیبر دارد و هم باعث میشود قند خون ناگهان افزایش و کاهش نیابد.
یکی از علل ایجاد سردرد نیز افت قند خون است، اما حواستان باشد برای جبران این مشکل، نباید از قندهای ساده مانند شکلات استفاده کنید، چون همانطور که گفته شد این قندها باعث نوسانات قند خون و در نتیجه بروز سردردهای مزمن و مکرر، پرخاشگری، عدم تحمل و در نهایت گرسنگیهایی میشود که فرد را به مصرف بیشتر غذا سوق میدهد.